فلسفه تشکیل بسیج

تاریخچه تشکیل بسیج

بسیج یک حرکت اجتماعی است که در هر جامعه ای با توجه به فرهنگ آن جامعه و به اشکال مختلفی در اثر شرایط خاص بوجود می آید . حتی در دوران صدر اسلام نیز به هنگام حمله کفار و منافقین علیه مسلمانان زمانی که فرمان تشکیل نیروی مبارز علیه آنها داده می شود مسلمانان داوطلبانه در مساجد گردهم می آمدند تا توان خود را از نظر نیروی انسانی و تجهیزات نظامی برای مقابله با دشمنان اسلام بسیج کنند . امام خمینی (ره) در این رابطه چنین می فرمایند : « قضیه بسیج ، همان مساله ای است که در صدر اسلام بوده است این مساله جدید نیست ، در اسلام سابقه داشته است و چون مقصد ما اسلام است ، باید هر جوانی یک نیرو باشد برای دفاع از اسلام و همه مردم و هر کسی در هر شغلی که هست مهیا باشد برای جلوگیری از کفر و هجوم بیگانگان » . ( پرتو خورشید ، مرکز مطالعات ) در طول تاریخ اسلام و ایران همواره دشمنان سعی کرده اند به اشکال مختلف از پیشرفت و ترقی مسلمانان جلوگیری کنند . انقلاب اسلامی ایران که الهام گرفته از اسلام ناب محمدی (ص) بوده از نخستین روزهای پیروزی با توطئه های گسترده و سازمان یافته دشمنان اسلام روبرو گردید . عظمت اهداف انقلاب و گستردگی توطئه های دشمنان ، ایجاب می کرد که برای حفظ و سیانت از انقلاب اسلامی و ارزشها و اهداف آن در برابر شبیخون ابرقدرتها دفاع کند بنابراین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را درون اقشار میلیونی به طور خودجوش ، حرکتی در جهت حفظ و حراست دست آوردهای انقلاب و پیروزی بزرگی که نصیب امت اسلامی شده بود ، بوجود آمد . و بنابراین بسیج در دو مرحله شکل گرفت .

تشکیل بسیج پس از پیروزی انقلاب اسلامی

در این رابطه پیدایش بسیج در دو مرحله قابل توجه است : 1- بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد حرکتی فرهنگی بودیم که به واقع درجهت حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی مان به شمار می آید و در این مسیر شاهد تشکیل ارگانها و هسته های انقلابی نظیر سپاه ، کمیته های انقلاب و غیره بودیم که نقش مردم در این حرکت و تلاش چشمگیر و موثر بود به نظر می رسد بعد از رشد این نهادها مردم به این فکر می افتند که بایستی جهت کسب آمادگی در مقابله با دشمنان انقلاب آموزشهای رزم نظامی را ببینند و طبیعتا حرکتی به نام بسیج در پایگاه ها و مساجد بوجود می آید که آموزشهایی هم داده می شود.. 2- مرحله دوم مصادف است با تصرف جاسوسخانه آمریکا که با اشغال این لانه فساد توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام شیطان بزرگ برای نجات خود از وضعیت موجود به توطئه هایی علیه جمهوری اسلامی دست زد‌ ، از جمله حمله نظامی به طبس ، غافل از اینکه شن ها مامور الهی شده و این توطئه را خنثی کردند یا مثلا حصر اقتصادی که این توطئه هم خود عاملی شد برای حرکت هرچه بیشتر مردم در جهت خودکفایی جمهوری اسلامی ایران ، ترور شخصیت های اسلامی ، کودتا و حرکتهای مذبوحانه گروهکهای چپ و راست ، « الحمد الله الذی حعل اعداءنا من الحمقا » ؛ خدا را شکر که دشمنان ما را از احمق ها قرار داد و از حماقت آنها همین بس که سنت « لا یتغیر الهی اینست که صالحان و شایستگان وارثین اصلی زمین هستند ولی آنها غافلانه هر لحظه در پی تدارک حیله جدیدی بوده و هستند و امام همیشه در جهادمان با دید وسیع و پیامبرگونه شان بخوبی دریافته بودند که شیطان بزرگ بیکار نمی نشیند لذا در 5 آذرماه 1358 تشکیل ارتش 20 میلیونی را صادر فرمودند . در این فرمان حرکتهایی را که به نام بسیج در جامعه مطرح بود تسریع نموده و انسجام بخشیدند و از آن تاریخ بود که مسوولین به این فکر افتادند که سازمانی به نیروهای موجود در جامعه بدهند و در پی فرمان امام امت ، زن و مرد ، پیر و جوان از نوجوان 12 ساله تا پیر 70 ساله عاشقانه فرمان رهبرشان را لبیک گفتند

تعریف بسیج

بسیج به لحاظ لغوی به معنای سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ : عزم و اراده ، آماده سفر شدن و آماده ساختن نیروهای نظامی یک کشور برای جنگ می باشد . ( دهخدا ، 1372 ) به نظر ما بسیج یک حرکت منظم و سارمان یافته اجتماعی است که با توجه به فرهنگ هر جامعه و به اشکال مختلفی در اثر شرایط خاصی مانند جنگ ، حوادث غیر مترقبه و حتی در زمان صلح و آرامش به صورت آماده باش بوجود می آید . در جامعه ما نیز بسیج یک نهاد اجتماعی است . همانند خانواده که به صورت عضوی از ساخت و نظام اجتماعی جامعه است به شمار می آید ، نهادی که با هدف پاسداری از ارزشها و آرمانهای انقلاب اسلامی بوجود آمده است و انحلال آن جز در صورت انحلال جامعه اسلامی قابل تصور نیست . در اساسنامه بسیج مستضعفین ، بسیج را به این صورت تعریف کرده اند : « بسیج نهادی است تحت فرماندهی مقام معظم رهبری که هدف آن نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن و جهاد در راه خدا و گسترش حاکمیت قانون خدا در جهان طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران و تقویت کامل بنیه دفاعی از طریق همکاری با سایر نیروهای مسلح و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غیر مترقبه می باشد . » ( سپاه از دید قانون 1362 )

هدف از تشکیل بسیج

آرمان والا و ایده بلند و هدف عالی انقلاب اسلامی ما را چنین می سزد که از چار چوب مرزهای ایران بگذرد و دروازه های ملل محروم و توده های مظلوم و مستضعف جهان را بگشاید و پیام آرامش بخش و رسالت انسانی و رهائی بخش خویش را بگوش جان آنها برساند و زمینه های حکومت عدل الهی و جهانی امام عصر (عجل الله فرجه) را آماده سازد . و از این روی ، بسیج تمامی نیروهای فعال و آمادگی جهت تحقق این آرمان ارزنده انسانی ، امری ضروری و طبیعی به نظر می آید . و از اینجا بود که امام خمینی (ره) این قلب تپنده انقلاب و پیام آور آزادی و کرامت و هویت اسلامی و انسانی این قرن جهت مبارزه همه جانبه با آمریکای جهانخوار که هر روز برای گسترش تجاوزات و سبعیت خویش ، چنگ و دندان نشان می دهد و در رویارویی با همه ابرقدرتهای تجاوزگر و تیز ، رشد انقلابی نهضت اسلامیمان روز 5/8/58 را بسیج عمومی اعلام فرمودند و هدف از تشکیل بسیج را گفتند که « مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد » و در حالت کلی می توان گفت که هدف از تشکیل بسیج را قرآن بیان نموده و در سوره توبه آیه 40 می فرماید: « ‌انفروا خفاقا و ثقالا و جاهدوا باموالکم و انفسکم فی سبیل الله ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون » ؛ با کیفیت مختلف حرکت کنید و کوچ کنید در حالیکه با بار سبک هستید . مجهز باشید و جهاد کنید با مال و جانتان در راه خدا ، و یکی دیگر از هدف تشکیل بسیج را بازوی ولایت فقیه دانسته و تک تک اعضای بسیج را سلول های بافت ولایت فقیه می دانیم . بهر حال هدف از تشکیل بسیج را جذب آموزش ، سازماندهی نیروهای مردمی دانسته و اصلی ترین مساله بسیج ، بکارگیری نیروهای مردمی در ماموریتهای محوله با توجه شرایط سنی بسیجیان اعم از دانش آموزی ، دانشجویی ، کارگری ، کارمندی ، عشایر و غیره می باشد تشکیلات بسیج به علت ساخت مردمی از یک طرف و گستردگی آن از طرف دیگر باید طوری تنظیم شود که هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ بتواند کارآیی لازم را داشته باشد .

اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج

دفاع از مقدسات و ایدئولوژی اسلام ایجاب می کند که در مقابل خطراتی که آن را تهدید می کند به گونه ای منطقی و شیوه ای صحیح با آن خطر برخورد کرد . امام خمینی (ره) در مورد اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج فرمودند : « دفاع از اسلام و کشورهای اسلامی امری است که در مواقع خطر ، تکلیف شرعی و الهی و ملی است و برتمام قشرها و گروهها واجب است » . همچنین اصل پیشگیری ایجاب می کند که امت اسلامی برای مقابله با هر گونه خطر احتمالی از سوی دشمنان اسلام در آماده باش کامل بسر برده و آمادگی دفاعی برای هرگونه خطری که اسلام را به مخاطره افکند را داشته باشند . فرمان صریح قرآن کریم در آیه شریفه « واعدوا لهم ما استطعتم من قوه » که برای ترسانیدن دشمنان خدا و اسلام و امت اسلامی آمده است دال بر صحت این ادعا می باشد . از اینروست که می بینیم در سفارشات اولیای اسلام نیز بر آماده بودن برای خطرات احتمالی بسیار تاکید شده است و از مسلمانان خواسته اند که درهنگام خواب وصیت نامه و شمشیر را در زیر سر قرار بدهند و این نیست جز فرمان آماده باش برای لقاء الله و همچنین برای دفاع از دین خدا ، لذا سلاله نبوت ، رهبر راحل انقلاب اسلامی در این مورد خطاب به امت اسلامی فرموده اند : « مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد یکی از ابواب فقه باب رمی است . باب تیراندازی است ، آنوقت تیراندازی بوده حالا هم تیراندازی هست به یک طور دیگری » در اسلام با اینکه رهان ، یعنی یک چیزی را بگذارند برای چیزی که نظیر قمار بازی می شود حرام است برای تیراندازی حرام نیست ، برای اسب دوانی حرام نیست . سبق و رمایه یکی از مسائل فقه است برای اینکه همه افراد مستحب است که سواری یاد بگیرند . حالا اتومبیل سواری و رانندگی را یاد بگیرند . و برای همه است که تیراندازی را یاد بگیرند ، فنون جنگی را یاد بگیرند . باید ملت ما جوانهایشان مجهز باشند به همین جهاز و علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند مجهز به جهازهای مادی و اسلامی هم باشند و یاد گرفته باشند . اینطور نباشد که یک تفنگی که دستشان آمد ندانند که با آن چه کنند . باید یاد بگیرند و یاد بدهند . جوانها را یادشان بدهید همه جا . حضرت امام اضافه می کنند که باید اینطور شود که یک مملکتی بعد از چند سالی که 20 میلیون جوان دارد 20میلیون تفنگدار داشته باشد و 20میلیون ارتشی داشته باشد » .( پیام انقلاب شماره 72 )

اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج در جمهوری اسلامی ایران

بعد از تسخیر انقلابی لانه جاسوسی آمریکا انتظار آن می رفت که از سوی دشمن شماره یک یعنی آمریکای جهانخوار توطئه ها و تحریکها بر ضد این کشور انقلابی شدت یافته و با گسترش آنها زمینه را برای دخالت نظامی آماده نماید ، تا با حمله مسلحانه به ایران و انقلاب اسلامی ، رژیم مردمی جمهوری اسلامی را از پای در آورد ، و حاکمیت طاغوت را دوباره برقرار سازد . بنابراین مشخص بود که در این جنگ جدید امت اسلام نمی تواند فقط و فقط از مشت خویش استفاده کرده و به دفاع برخیزد بلکه ضرورت مسلح شدن و آموزش نظامی دیدن برای همه مشخص بود و احساس می شد که اگر همه مردم وارد صحنه نشوند و با کیفیت و طرز کار سلاحها آشنایی نداشته باشند نمی توانند این سلاح ها را علیه شیطان بزرگ بکار گیرند . از اینرو تشکیل بسیج در تمام قشرها ( دانش اموزی ، دانشجویی ، کامند، کارگری ، عشایری و ... ) به شکل وسیعی صورت گرفت و امام امت فرمان تاریخی تشکیل بسیج عمومی را صادر و در رابطه با ضرورت آن چنین فرمودند : « الان در راس همه مسائل اسلامی ما قضیه مواجهه با آمریکاست . باید تمام تجهیزات ما بطرف این دشمن باشد. مبادا یک وقتی یک تبلیغات سویی بشود و نظرهای ما تشتت پیدا بکند و افکارمان افکار مختلف بشود ... باید الان همه افکار ها یک چیز باشد . چطور در ان وقتی که ما مواجه با این قدرت شیطانی داخلی بودیم هیچ دیگر تشتتی در کار نبود . همه با هم یک فکر داشتید و الله اکبر می گفتید و مقابله با یک چنین قدرتی می کردید شما الان می دانید که مقابله ما با یک قدرتی است که قدرتش صدها برابر زیادتر از آن قدرت قبلی است . شما امروز یک چنین حالی دارید و مملکتمان یک چنین حالی دارد . مملکت شما الان یک حالی دارد که اگر دیر بجنبیم برای همیشه تا آخر از بین رفته ایم . همه باید یکصدا باشند .سرو صدای امروز حفظ مقابله با آمریکاست ... باید همه قوایمان را مجتمع کنیم برای نجات دادن این کشور باید اگر مسائلی برایمان پیش بیاید هرچه هم سخت باشد تحمل کنیم . باز هم من تکرار می کنم که بدانید شما با یک قدرتی مواجه هستید که اگر غفلت بشود مملکتتان از بین می رود ، غفلت نباید بکیند غفلت نکردن به این است که همه قوا را و هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید ، هرچه تظاهرات بر ضد آمریکا بکنید قوای خودتان را مجهز بکیند و تعلیمات پیدا کنید و به دوستانتان تعلیم بدهید » ، که امام (ره) دقیقا با فرمایشات پیامبرگونه خود ضرورت تشکیل بسیج را ترسیم نمودند .

تاریخچه تشکیل بسیج

بسیج یک حرکت اجتماعی است که در هر جامعه ای با توجه به فرهنگ آن جامعه و به اشکال مختلفی در اثر شرایط خاص بوجود می آید . حتی در دوران صدر اسلام نیز به هنگام حمله کفار و منافقین علیه مسلمانان زمانی که فرمان تشکیل نیروی مبارز علیه آنها داده می شود مسلمانان داوطلبانه در مساجد گردهم می آمدند تا توان خود را از نظر نیروی انسانی و تجهیزات نظامی برای مقابله با دشمنان اسلام بسیج کنند . امام خمینی (ره) در این رابطه چنین می فرمایند : « قضیه بسیج ، همان مساله ای است که در صدر اسلام بوده است این مساله جدید نیست ، در اسلام سابقه داشته است و چون مقصد ما اسلام است ، باید هر جوانی یک نیرو باشد برای دفاع از اسلام و همه مردم و هر کسی در هر شغلی که هست مهیا باشد برای جلوگیری از کفر و هجوم بیگانگان » . ( پرتو خورشید ، مرکز مطالعات ) در طول تاریخ اسلام و ایران همواره دشمنان سعی کرده اند به اشکال مختلف از پیشرفت و ترقی مسلمانان جلوگیری کنند . انقلاب اسلامی ایران که الهام گرفته از اسلام ناب محمدی (ص) بوده از نخستین روزهای پیروزی با توطئه های گسترده و سازمان یافته دشمنان اسلام روبرو گردید . عظمت اهداف انقلاب و گستردگی توطئه های دشمنان ، ایجاب می کرد که برای حفظ و سیانت از انقلاب اسلامی و ارزشها و اهداف آن در برابر شبیخون ابرقدرتها دفاع کند بنابراین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را درون اقشار میلیونی به طور خودجوش ، حرکتی در جهت حفظ و حراست دست آوردهای انقلاب و پیروزی بزرگی که نصیب امت اسلامی شده بود ، بوجود آمد . و بنابراین بسیج در دو مرحله شکل گرفت .

تشکیل بسیج پس از پیروزی انقلاب اسلامی

در این رابطه پیدایش بسیج در دو مرحله قابل توجه است : 1- بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد حرکتی فرهنگی بودیم که به واقع درجهت حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی مان به شمار می آید و در این مسیر شاهد تشکیل ارگانها و هسته های انقلابی نظیر سپاه ، کمیته های انقلاب و غیره بودیم که نقش مردم در این حرکت و تلاش چشمگیر و موثر بود به نظر می رسد بعد از رشد این نهادها مردم به این فکر می افتند که بایستی جهت کسب آمادگی در مقابله با دشمنان انقلاب آموزشهای رزم نظامی را ببینند و طبیعتا حرکتی به نام بسیج در پایگاه ها و مساجد بوجود می آید که آموزشهایی هم داده می شود.. 2- مرحله دوم مصادف است با تصرف جاسوسخانه آمریکا که با اشغال این لانه فساد توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام شیطان بزرگ برای نجات خود از وضعیت موجود به توطئه هایی علیه جمهوری اسلامی دست زد‌ ، از جمله حمله نظامی به طبس ، غافل از اینکه شن ها مامور الهی شده و این توطئه را خنثی کردند یا مثلا حصر اقتصادی که این توطئه هم خود عاملی شد برای حرکت هرچه بیشتر مردم در جهت خودکفایی جمهوری اسلامی ایران ، ترور شخصیت های اسلامی ، کودتا و حرکتهای مذبوحانه گروهکهای چپ و راست ، « الحمد الله الذی حعل اعداءنا من الحمقا » ؛ خدا را شکر که دشمنان ما را از احمق ها قرار داد و از حماقت آنها همین بس که سنت « لا یتغیر الهی اینست که صالحان و شایستگان وارثین اصلی زمین هستند ولی آنها غافلانه هر لحظه در پی تدارک حیله جدیدی بوده و هستند و امام همیشه در جهادمان با دید وسیع و پیامبرگونه شان بخوبی دریافته بودند که شیطان بزرگ بیکار نمی نشیند لذا در 5 آذرماه 1358 تشکیل ارتش 20 میلیونی را صادر فرمودند . در این فرمان حرکتهایی را که به نام بسیج در جامعه مطرح بود تسریع نموده و انسجام بخشیدند و از آن تاریخ بود که مسوولین به این فکر افتادند که سازمانی به نیروهای موجود در جامعه بدهند و در پی فرمان امام امت ، زن و مرد ، پیر و جوان از نوجوان 12 ساله تا پیر 70 ساله عاشقانه فرمان رهبرشان را لبیک گفتند

تعریف بسیج

بسیج به لحاظ لغوی به معنای سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ : عزم و اراده ، آماده سفر شدن و آماده ساختن نیروهای نظامی یک کشور برای جنگ می باشد . ( دهخدا ، 1372 ) به نظر ما بسیج یک حرکت منظم و سارمان یافته اجتماعی است که با توجه به فرهنگ هر جامعه و به اشکال مختلفی در اثر شرایط خاصی مانند جنگ ، حوادث غیر مترقبه و حتی در زمان صلح و آرامش به صورت آماده باش بوجود می آید . در جامعه ما نیز بسیج یک نهاد اجتماعی است . همانند خانواده که به صورت عضوی از ساخت و نظام اجتماعی جامعه است به شمار می آید ، نهادی که با هدف پاسداری از ارزشها و آرمانهای انقلاب اسلامی بوجود آمده است و انحلال آن جز در صورت انحلال جامعه اسلامی قابل تصور نیست . در اساسنامه بسیج مستضعفین ، بسیج را به این صورت تعریف کرده اند : « بسیج نهادی است تحت فرماندهی مقام معظم رهبری که هدف آن نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن و جهاد در راه خدا و گسترش حاکمیت قانون خدا در جهان طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران و تقویت کامل بنیه دفاعی از طریق همکاری با سایر نیروهای مسلح و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غیر مترقبه می باشد . » ( سپاه از دید قانون 1362 )

هدف از تشکیل بسیج

آرمان والا و ایده بلند و هدف عالی انقلاب اسلامی ما را چنین می سزد که از چار چوب مرزهای ایران بگذرد و دروازه های ملل محروم و توده های مظلوم و مستضعف جهان را بگشاید و پیام آرامش بخش و رسالت انسانی و رهائی بخش خویش را بگوش جان آنها برساند و زمینه های حکومت عدل الهی و جهانی امام عصر (عجل الله فرجه) را آماده سازد . و از این روی ، بسیج تمامی نیروهای فعال و آمادگی جهت تحقق این آرمان ارزنده انسانی ، امری ضروری و طبیعی به نظر می آید . و از اینجا بود که امام خمینی (ره) این قلب تپنده انقلاب و پیام آور آزادی و کرامت و هویت اسلامی و انسانی این قرن جهت مبارزه همه جانبه با آمریکای جهانخوار که هر روز برای گسترش تجاوزات و سبعیت خویش ، چنگ و دندان نشان می دهد و در رویارویی با همه ابرقدرتهای تجاوزگر و تیز ، رشد انقلابی نهضت اسلامیمان روز 5/8/58 را بسیج عمومی اعلام فرمودند و هدف از تشکیل بسیج را گفتند که « مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد » و در حالت کلی می توان گفت که هدف از تشکیل بسیج را قرآن بیان نموده و در سوره توبه آیه 40 می فرماید: « ‌انفروا خفاقا و ثقالا و جاهدوا باموالکم و انفسکم فی سبیل الله ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون » ؛ با کیفیت مختلف حرکت کنید و کوچ کنید در حالیکه با بار سبک هستید . مجهز باشید و جهاد کنید با مال و جانتان در راه خدا ، و یکی دیگر از هدف تشکیل بسیج را بازوی ولایت فقیه دانسته و تک تک اعضای بسیج را سلول های بافت ولایت فقیه می دانیم . بهر حال هدف از تشکیل بسیج را جذب آموزش ، سازماندهی نیروهای مردمی دانسته و اصلی ترین مساله بسیج ، بکارگیری نیروهای مردمی در ماموریتهای محوله با توجه شرایط سنی بسیجیان اعم از دانش آموزی ، دانشجویی ، کارگری ، کارمندی ، عشایر و غیره می باشد تشکیلات بسیج به علت ساخت مردمی از یک طرف و گستردگی آن از طرف دیگر باید طوری تنظیم شود که هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ بتواند کارآیی لازم را داشته باشد .

اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج

دفاع از مقدسات و ایدئولوژی اسلام ایجاب می کند که در مقابل خطراتی که آن را تهدید می کند به گونه ای منطقی و شیوه ای صحیح با آن خطر برخورد کرد . امام خمینی (ره) در مورد اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج فرمودند : « دفاع از اسلام و کشورهای اسلامی امری است که در مواقع خطر ، تکلیف شرعی و الهی و ملی است و برتمام قشرها و گروهها واجب است » . همچنین اصل پیشگیری ایجاب می کند که امت اسلامی برای مقابله با هر گونه خطر احتمالی از سوی دشمنان اسلام در آماده باش کامل بسر برده و آمادگی دفاعی برای هرگونه خطری که اسلام را به مخاطره افکند را داشته باشند . فرمان صریح قرآن کریم در آیه شریفه « واعدوا لهم ما استطعتم من قوه » که برای ترسانیدن دشمنان خدا و اسلام و امت اسلامی آمده است دال بر صحت این ادعا می باشد . از اینروست که می بینیم در سفارشات اولیای اسلام نیز بر آماده بودن برای خطرات احتمالی بسیار تاکید شده است و از مسلمانان خواسته اند که درهنگام خواب وصیت نامه و شمشیر را در زیر سر قرار بدهند و این نیست جز فرمان آماده باش برای لقاء الله و همچنین برای دفاع از دین خدا ، لذا سلاله نبوت ، رهبر راحل انقلاب اسلامی در این مورد خطاب به امت اسلامی فرموده اند : « مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد یکی از ابواب فقه باب رمی است . باب تیراندازی است ، آنوقت تیراندازی بوده حالا هم تیراندازی هست به یک طور دیگری » در اسلام با اینکه رهان ، یعنی یک چیزی را بگذارند برای چیزی که نظیر قمار بازی می شود حرام است برای تیراندازی حرام نیست ، برای اسب دوانی حرام نیست . سبق و رمایه یکی از مسائل فقه است برای اینکه همه افراد مستحب است که سواری یاد بگیرند . حالا اتومبیل سواری و رانندگی را یاد بگیرند . و برای همه است که تیراندازی را یاد بگیرند ، فنون جنگی را یاد بگیرند . باید ملت ما جوانهایشان مجهز باشند به همین جهاز و علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند مجهز به جهازهای مادی و اسلامی هم باشند و یاد گرفته باشند . اینطور نباشد که یک تفنگی که دستشان آمد ندانند که با آن چه کنند . باید یاد بگیرند و یاد بدهند . جوانها را یادشان بدهید همه جا . حضرت امام اضافه می کنند که باید اینطور شود که یک مملکتی بعد از چند سالی که 20 میلیون جوان دارد 20میلیون تفنگدار داشته باشد و 20میلیون ارتشی داشته باشد » .( پیام انقلاب شماره 72 )

اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج در جمهوری اسلامی ایران

بعد از تسخیر انقلابی لانه جاسوسی آمریکا انتظار آن می رفت که از سوی دشمن شماره یک یعنی آمریکای جهانخوار توطئه ها و تحریکها بر ضد این کشور انقلابی شدت یافته و با گسترش آنها زمینه را برای دخالت نظامی آماده نماید ، تا با حمله مسلحانه به ایران و انقلاب اسلامی ، رژیم مردمی جمهوری اسلامی را از پای در آورد ، و حاکمیت طاغوت را دوباره برقرار سازد . بنابراین مشخص بود که در این جنگ جدید امت اسلام نمی تواند فقط و فقط از مشت خویش استفاده کرده و به دفاع برخیزد بلکه ضرورت مسلح شدن و آموزش نظامی دیدن برای همه مشخص بود و احساس می شد که اگر همه مردم وارد صحنه نشوند و با کیفیت و طرز کار سلاحها آشنایی نداشته باشند نمی توانند این سلاح ها را علیه شیطان بزرگ بکار گیرند . از اینرو تشکیل بسیج در تمام قشرها ( دانش اموزی ، دانشجویی ، کامند، کارگری ، عشایری و ... ) به شکل وسیعی صورت گرفت و امام امت فرمان تاریخی تشکیل بسیج عمومی را صادر و در رابطه با ضرورت آن چنین فرمودند : « الان در راس همه مسائل اسلامی ما قضیه مواجهه با آمریکاست . باید تمام تجهیزات ما بطرف این دشمن باشد. مبادا یک وقتی یک تبلیغات سویی بشود و نظرهای ما تشتت پیدا بکند و افکارمان افکار مختلف بشود ... باید الان همه افکار ها یک چیز باشد . چطور در ان وقتی که ما مواجه با این قدرت شیطانی داخلی بودیم هیچ دیگر تشتتی در کار نبود . همه با هم یک فکر داشتید و الله اکبر می گفتید و مقابله با یک چنین قدرتی می کردید شما الان می دانید که مقابله ما با یک قدرتی است که قدرتش صدها برابر زیادتر از آن قدرت قبلی است . شما امروز یک چنین حالی دارید و مملکتمان یک چنین حالی دارد . مملکت شما الان یک حالی دارد که اگر دیر بجنبیم برای همیشه تا آخر از بین رفته ایم . همه باید یکصدا باشند .سرو صدای امروز حفظ مقابله با آمریکاست ... باید همه قوایمان را مجتمع کنیم برای نجات دادن این کشور باید اگر مسائلی برایمان پیش بیاید هرچه هم سخت باشد تحمل کنیم . باز هم من تکرار می کنم که بدانید شما با یک قدرتی مواجه هستید که اگر غفلت بشود مملکتتان از بین می رود ، غفلت نباید بکیند غفلت نکردن به این است که همه قوا را و هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید ، هرچه تظاهرات بر ضد آمریکا بکنید قوای خودتان را مجهز بکیند و تعلیمات پیدا کنید و به دوستانتان تعلیم بدهید » ، که امام (ره) دقیقا با فرمایشات پیامبرگونه خود ضرورت تشکیل بسیج را ترسیم نمودند .

 مبانی و فلسفه تشکیل بسیج

 مبانی و فلسفه تشکیل بسیج

هدف از شکل گیری بسیج در نظام جمهوری اسلامی

 لازمه ایجاد, قوام و استحکام و در یک واژه, «حیات» یک نظام مردمی, به حضور توده های مردم و پشتیبانی آنان از حکومت بستگی دارد. از آنجا که نظام اسلامی ما با سرنوشت مردم عجین گردیده و ملت قهرمان ما با پوست و گوشت خود از آن حمایت می ورزند, بسیار شایسته است که این حضور و پشتیبانی خود را از انقلاب و دستاوردهای آن, در تمامی عرصه های دفاع, سازندگی و..., در قالب سازمانی نظام یافته و منسجم, به منصه ظهور و بروز درآورند. انقلاب اسلامی ایران با الهام گرفتن از اسلام ناب محمدی (ص) از نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب, با توطئه های گسترده و سازمان یافته دشمنان اسلام روبرو گردید. عظمت اهداف انقلاب و گستردگی توطئه های دشمنان, ایجاب می کرد که برای حفظ و صیانت از انقلاب اسلامی و ارزشها و اهداف آن, در برابر شبیخون ابرقدرتها به دفاع برخیزد. بدین منظور, پس از پیروزی انقلاب اسلامی از دورن اقشار میلیونی مردم, حرکتی خودجوش, در جهت حفظ و حراست از دست آوردهای انقلاب پدید آمد. 

• هدفهای عمده تشکیل بسیج

1) ایجاد آمادگی دفاعی در مردم و تقویت بازدارنده.

2) حفظ و گسترش مشارکت مردمی در امنیت و دفاع .

3) تقویت وحدت و همبستگی ملی و تحکیم پیوند ناگسستنی بین سرنوشت مردم با انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران.

4)گسترش و تعمیق فرهنگ بسیجی در راستای اسلام ناب محمدی (ص)در ارتش 20 میلیونی.

5) حمایت و پشتیبانی نیروهای پنجگانه سپاه و نیروی انتظامی در جهت انجام مأموریت های محوله.

6) کمک به دفاع غیر نظامی و کمک به مقابله با حوادث و بلایای طبیعی و غیر طبیعی.

7) آماده سازی آحاد مردم برای مشارکت و کمک به بخشهای مختلف اجرایی کشور.

·         عوامل موثر بر شکل گیری بسیج

طی پژوهشی که در زمینه عوامل موثر بر شکل گیری بسیج, با بهره گیری از پیشینه موضوع در سایر کشورها انجام گردیده است, عوامل زیر از جمله عوامل موثری شمرده می شود که در شکل گیری بسیج, اثرگذار می باشد:

1) پیگیری تحقق نگرشهای آرمان گرایانه یک ملت (مذهبی- ملی).

2) وجود تهدیدهای بالقوه داخلی و خارجی.

3) گستردگی و شدت دامنه تهدید نسبت به نیروهای نظامی کشور.

4) رهبری روحانی.

5) عزم و اراده ملی بر تشکیل و سازماندهی بسیج.

6) خواست عمومی مردم به مشارکت فعال در نظام دفاعی کشور.

7)تعیین نظام دفاعی بسیج به عنوان سیاست دفاعی امنیتی کشور از سوی تصمیم گیرندگان نظام.

8) ایجاد ساختار و نهادینه کردن آن در نظام اجرایی کشور.

9) ایجاد آمادگی دفاعی از طریق برگزاری دوره های آموزشی متناسب به منظور افزایش قدرت دفاعی و مقاومت جامعه در برابر تهدیدها.

10) اجرای برنامه های مشخص و رزمایشها به منظور به نمایش گذاردن قدرت و اراده ملی.

11) وجود سازمان مشخص در بالاترین سطح اجرایی کشور به منظور هماهنگ ساختن طرحها, اختصاص منابع و نظارت و کنترل بر حسن اجرای طرحها و برنامه ها.

·         ملاحظات اساسی در ارتش بیست میلیونی

ملاحظات اساسی در ارتش بیست میلیونی عبارت است از:

1) « سازمان بسیج مستضعفین», ستاد تحقق ارتش بیست میلیونی در ایجاد تقویت و توسعه رده های مقاومت و پشتیبانی از بسیجیان.

2)ارتش بیست میلیونی, فراگیرترین تشکیلات حزب اللهی در سطح کشور.

3) بسیج مظهر عزم و اراده ملی, مشارکت مردمی و اقتدار جمهوری اسلامی ایران.

4) اطاعت از رهبری, شهادت طلبی و ایثار و فداکاری ویژگی های برجسته هر بسیجی؛

5) حفظ ارزشهای انقلاب اسلامی در برخورد با توطئه های داخلی و بیرونی .

6) حضور داوطلبانه در بسیج, بر اساس انگیزه های دینی و ملی.

7) اعتقاد به قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی شرط اساسی عضویت در ارتش بیست میلیونی.

8) برخورداری از « فرهنگ و تفکر بسیجی» به عنوان نماد بسیج.

9) سازماندهی اعضا بر اساس نیاز و مأموریت.

10) رده های مقاومت بسیج, محور اصلی ارتش بیست میلیونی.

11) تکیه برآموزشهای نظامی, فرهنگی, سیاسی, غیر نظامی و تخصصی با مشارکت دادن دستگاههای اجرایی و دولتی در اجرای آن.

12)توزیع جمعیتی بسیج و ترکیب آن, بر مبنای جغرافیا, فرهنگ, تحصیلات و سن.

·          اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج

1 -  امام خمینی و ضرورت امر بسیج

امام خمینی- ره- رهبر کبیر انقلاب اسلامی در مورخ 58/12/1 درباره اهمیت نقش بسیج, طی پیامی به ملت شریف ایران فرمودند:

«اینجانب از ملت شربف ایران و از جوانان برومند که از بسیج عمومی استقبال نمودند, تشکر می کنم؛... در این موقع حساس که ملت با دشمنان سرسخت و ابرقدرت ها خصوصا" آمریکا که با مداخله جنایتکاران خودش در طول سلطنت غاصبانة محمد رضا پهلوی, ملت ما را از رشد سیاسی و فرهنگی و اقتصادی باز داشت و ذخایر این ملت فقیر را به یغما برد, مواجه است, اگر غفلت شود و با قدرت و پشتکار در مقابل دشمنان بشریت خود را مهیا نکند و با بسیج عمومی که به خواست خداوند متعال هیچ قدرتی نمی تواند با آن مقابله کند مهیای دفاع از کشور اسلامی نشود, خود را و کشور خود را با دست خود به تباهی کشانده است... .

من امیدوارم که این بسیج عمومی اسلامی, الگو برای تمام مستضعفین و جهان و ملت های مسلمان عالم باشد و قرن پانزدهم, قرن شکست بت های بزرگ و جایگزینی اسلام و توحید به جای شرک و زندقه و عدل و داد, به جای ستمگری و بیدادگری  و قرن انسانهای متعهد, به جای آدمخواران بی فرهنگ باشد».

دفاع از آرمانهای مذهبی و ملی ایجاب می کند تا در برابر خطراتی که آن را تهدید می کند, به گونه ای منطقی و اصولی برخورد کنیم. امام خمینی –ره- در این باره فرمودند:

«دفاع از اسلام و کشورهای اسلامی امری است که در مواقع خطر, تکلیف شرعی و الهی و ملی است و بر تمام قشرها و گروهها واجب است».

با توجه به «اصل پیشگیری», ایجاب می کند که امت اسلامی برای مقابله با هر گونه تهدید احتمالی از سوی دشمنان اسلام, کاملا" آماده باشند. فرمان صریح قرآن کریم در آیه شریفه «واعدوالهم مااستطعتم من قوه» که برای تراسانیدن دشمنان خدا و اسلام و امت اسلامی آمده, گواه این مدعا است. امام امت (ره) در جای دیگری می فرمایند:

«ماالآ با قدرتهای بزرگ دنیا مواجه هستیم, حال دفاعی داریم؛ یعنی ما مدافع آن چیزهایی که نهضت ما و قیام ما برای ما هدیه آورده است و از اهداف اسلامی و کشورهای اسلامی خودمان و از تمامی چیزهایی که مربوط به اسلام و مربوط یه کشور است, در حال دفاع هستیم, و در حال دفاع, «بسیج» باید «عمومی» باشد».

ایشان در مورخ 28/9/61 در ارتباط با ضرورت تشکیل بسیج عمومی چنین فرمودند:

«ان شاءا... آن بسیج عمومی که برای یادگرفتن باشد, هم تعلیمات دینی و یادگرفتن قرآن و کتاب و هم تعلیمات نظامی و این ها, یک کشور نظامی بشود: نظامی –الهی. یک همچوکشوری که این طور شد, دیگر کسی به آن طمع نمی کند, برای اینکه می داند ضررش بیشتر از نفعش است».

بنیانگذار شجرة طیبه بسیج در اواخر عمر گرانبهای خویش در تاریخ 67/9/2 هـ.ش درباره ثمره بابرکت «تشکیل بسیج» اظهار فرمودند:

«تشکیل بسیج در نظام جمهوری اسلامی ایران یقینا” از برکات و الطاف جلیه خداوند تعالی بود که بر ملت عزیز و انقلاب اسلامی ایران ارزانی شد... ملتی که در خط اسلام ناب محمدی – صلی الله علیه و آله و سلم- و مخالف با استکبار و پوی پرستی و تحجرگرایی و مقدس نمایی است, باید همه افرادش بسیجی باشند و فنون نظامی و دفاعی لازم را بدانند». پی از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا پیش بینی می شد که از سوی امریکا توطئه ها  و تحریکها بر ضد ایران اسلامی شدت یابد و با گسترش آنها, زمینه را برای دخالت نظامی و حمله مسلحانه به کشور آماده سازد. لازمه دفاع در برابر چنین تهدیدی آمادگی مسلحانه همه مردم و آموزش نظامی آنان بود. در چنین مقطعی امام امت فرمان تاریخی تشکیل بسیج عمومی را صادر نموده و در رابطه با ضرورت آن چنین فرمودن:

«الان در رأس همه مسائل اسلامی ما قضیه مواجهه با آمریکا است, باید تمام تجهیزات ما به طرف این دشمن باشد. مبادا یک وقتی یک تبلیغاتسویی بشود و نظرهای ما تشتت پیدا کند و افکارمان افکار مخالف بشود؛... باید الان همه افکارها یک چیز باشد. چطور در آن وقتی که ما مواجه با این قدرت شیطانیداخلی بودیم, هیچ تشتتی در کار نبود. همه با هم یک فکر داشتید و همه الله اکبر می گفتید و مقابله با یک چنین قدرتی می کردید. شما الآن می دانید که مقابله ما بایک قدرتی است که قدرتش صدها برابر زیادتر از آن قدرت قبلی است. قوای خودتان را مجهز بکنید و تعلیمات پیدا کنید و به دوستانتان تعلیم بدهید».

امام خمینی (ره) بسیج را زائیده وجود انقلاب اسلامی و عاملی در حفظ و بقا آن تلقی کردند؛ ایشان فرمودند:

« بسیج مستضعفان که به حق پشتوانه انقلاب اسلامی است به کوشش ارزنده خود ادامه داده و به حمدالله با همت جوانان برومند و داوطلبان گروه میلیونی, رزمنده را تربیت و امید آن است که با شرکت فعال قشرهای معظم و شور و شعفی که در جوانان از برکت اسلام مشاهده می شود ارتش بیست میلیونی که نگهبان جمهوری اسلامی و کشور عزیز از شر جهانخواران متجاوز است, تحقق یابد».

ایشان در این سخنان به چند ویژگی بسیج اشاره دارند:

1) حفظ و حراست از انقلاب اسلامی؛

2) جوانان تشکیل دهنده اصلی نیروهای بسیج؛

3) داوطلبانه بودن بسیجیان؛

4) فراگبر بودن بسیج؛

5) بسیجیان نیروهای فعال جامعه.

•  ویژگی های عمده بسیجی از نگاه امام خمینی (ره)

- شهادت طلبی؛    تقوا و پرهیزگاری؛     جهاد رد راه خدا؛  اخلاص و خدمت در راه حق؛

-  شرافت بر کاخ نشینها؛  نرفتن زیر بار ظلم؛  ایثار و فداکاری؛ عمل کردن به تکلیف؛

- ولایتمداری؛  استقامت و بردباری؛  پرهیز از تحجرگرایی و مقدس نمایی؛

- نام و نشان در گمنامی داشتن؛

2 - بسیج از نگاه مقام معظم رهبری

مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا حضرت آیت الله خامنه ای نیز همانند حضرت امام خمینی (
ره) همواره برای بسیج نقش و اهمیت زیادی قائل بوده و هستند ایشان درباره بسیج می فرمایند:

«بسیج عبارت است از تشکیلاتی که در آن فراد متفرق و تنها, به یک مجموعه به یک مجموعه عظیم و منسجم, به یک مجموعه آگاه و متعهد و بصیر و بینای به مسائل کشور و به نیاز ملت, تبدیل می شوند, مجموعه ای که دشمن را بیمناک و دوستان را امیدوار و خاطرجمع می کند».

در نظر معظم له, تمامی مردم مومن و انقلابی بسیجی اند و همه زنان و مردانی که آماده دفاع از انقلاب و کشور هستند, می توانند در زمره بسیج قرار گیرند. ایشان در این باره این گونه بیان می دارند:

«بسیج یک پدیده انقلابی است که ملت و مسئولان باید آن را جدی گرفته و قدر بدانند و انقلاب با فراگیر شدن بسیج بیمه خواهد شد. بسیج یک مسأله مهم و جدی برای نظام می باشد. بسیج, تمامی نیروهای مومن, پرشور, با انگیزه و توانمند در جامعه اسلامی, اعم از زن و مرد را که قادر به دفاع از انقلاب و کشور هستند, شامل می شود».

ایشان همچنین می فرمایند:

«بسیج باید اساس کار خود را بر پایه های محکمی استوار سازد؛ زیرا بسیج تنها سازمان نظامی است که میدان کار آن به طور مستمر و روبه گسترش می باشد. بسیج با سرنوشت انقلاب سروکار دارد و با گسترش و استحکام آن می توان اطمینان یافت که هیچ قدرتی در دنیا قادر نخواهد بود که کوچکترین چشم زخمی به کشور و انقلاب وارد کند».

فرماندهی کل قوا در تعریف بسیج می فرمایند:

«بسیج عبارت است از مجموعه ای که در آن پاکترین انسانها, فداکارترین و آماده به کارترین جوانان کشور در راه اهداف عالی این ملت و برای به کمال رساندن و به خوشبختی رساندن این کشور جمع شده اند. بسیج یعنی: آمادگی, بسیج, احساس تکلیف در همه لحظات, بسیج, یعنی: حضور در همه میدانهایی که از انسان در آن میدان یک کاری می طلبد, فرق هم بین زن و مرد نیست».