پاسخ: تبرک جستن به آثار اولیای خدا، مسألهای نیست که هم اکنون در میان گروهی از مسلمانان پدید آمده باشد، بلکه ریشههای این رفتار را در ژرفای تاریخ زندگانی رسول خدا و صحابه آن حضرت میتوان یافت. نه تنها پیامبر گرامی و یاران وی، بلکه پیامبران پیشین نیز، بدین امر مبادرت میورزیدند.
دلایل مشروع بودن تبرک به آثار اولیا از دیدگاه کتاب و سنت را از نظر شما میگذرانیم:
1 ـ در قرآن کریم میخوانیم: هنگامیکه یوسف صدیق، خود را به برادران خویش معرفی کرد وآنان را مورد بخشودگی قرار داد، فرمود: «إذْهَبُوا بِقَمِیْصِیْ هذا فَأَلْقُوهُ عَلی وَجْهِ أبِیْ یَأتِ بَصِیْراً: این پیراهن مرا با خود ببرید و بر صورت پدرم (یعقوب) افکنید تا دیدگانش بینا گردد.» (سوره یوسف/ آیه 93) سپس در ادامه میآید: «فَلَمّا أَنْ جاءَ الْبَشِیْرُ ألْقاهُ علی وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً: آنگاه که مژده دهنده، آن پیراهن را بر رخسار او افکند، بینایی وی بازگشت.» ( سوره یوسف/ آیه 96)
این سخن گویای قرآن، گواه روشنی بر تبرک جستن پیامبر خدا، حضرت یعقوب به پیراهن پیامبری دیگر، حضرت یوسف، میباشد. آیا میتوان گفت رفتار این دو پیامبر گرامی، از چهارچوب توحید و پرستش خدا خارج بوده است؟!
2 ـ شکی نیست که پیامبر گرامیاسلام، به هنگام طواف خانه خدا، حجرالاسود را استلام مینمود و یا میبوسید. بخاری در صحیح خود میگوید: مردی از عبدالله بن عمر درباره استلام حجر سؤال کرد و او در پاسخ گفت: «رأیت رسول الله (صلی الله علیه وآله) یستلمه و یقبّله: پیامبر را مشاهده کردم که حجرالاسود را استلام مینمود و میبوسید.» (صحیح بخاری، کتاب الحج، باب تقبیل الحجر، صفحه 152 ـ 151) در صورتی که اگر لمس کردن و یا بوسیدن سنگی، شرک به خدا بود، هرگز پیامبر (که منادی توحید است) به چنین کاری مبادرت نمیورزید.
3 ـ در کتب صحاح و مسانید و در میان کتاب های تاریخ و سنن، روایات انبوهی در مورد تبرّک جستن صحابه پیامبر به آثار آن حضرت؛ مانند لباس، آب وضو، ظرف آب و... به چشم میخورد که با مراجعه به آنها، کوچکترین تردیدی در مشروعیّت و پسندیده بودن آن باقی نمیماند.
گرچه شمارش همه روایات در این زمینه، در این نوشتار نمیگنجد، ولی به عنوان مثال، دو عدد از این روایات را در اینجا یادآور میشویم:
3-1- بخاری در صحیح خود، در ضمن روایتی طولانی که شرح برخی از ویژگیهای پیامبر و یاران او را دربردارد، چنین میگوید: «و إذا توضّأ کادوا یقتتِلون علی وضوئه: هرگاه پیامبر وضو میگرفت، نزدیک بود مسلمانان، (بر سر به دست آوردن آب وضوی آن حضرت) باهم بجنگند. (صحیح بخاری، باب مایجوز من الشروط فی الاسلام، باب الشروط فی الجهاد و المصالحه، ص 195)
3-2- ابن حجر میگوید: «إنَّ النّبیّ کان یؤتی بالصّبیان فیبرک علیهم: کودکان را نزد پیامبر میآوردند و آن حضرت به منظور تبرک آنان، دعا میکرد.»
بدین سان، دلایل جواز تبرّک به آثار اولیای خدا روشن گشت و معلوم گردید کسانی که شیعه که را به خاطر این رفتار، به شرک و دوگانه پرستی، متهم میکنند، معنای توحید و شرک را درست تحلیل نکردهاند. زیرا شرک و پرستش غیر خدا، بدان معنا است که در کنار پرستش خدا، موجود دیگری را نیز خدا بدانیم و یا کارهای خدایی را به وی نسبت دهیم، به طوری که او را در اصل هستی و یا اثربخشی، مستقل و بینیاز از خدا قلمداد نماییم. در حالی که شیعه، آثار اولیای خدا را مانند خود آنان، مخلوق و آفریده خدا میداند که هم در اصل وجود و پیدایش خود و هم در منشأ آثار بودن، نیازمند به خداوند یگانه اند.
شیعه تنها به پاس احترام پیشوایان خود و پیشتازان دین خدا و به منظور ابراز محبّت بی شائبه خود نسبت به آنان، بدان آثار تبرّک میجوید. اگر شیعیان به هنگام زیارت حرم پیامبر و اهل بیت آن حضرت، ضریح را میبوسند، و یا در و دیوار را لمس میکنند، تنها بدان جهت است که به پیامبر گرامی و عترت او عشق میورزند و این یک مسأله عاطفی انسانی است که در وجود یک انسان شیفته، تجلّی میکند.